Ấn Độ hợp tác với liên minh Mỹ – Maldives để chống lại Trung Quốc

• Lê Xuân
• Thứ Hai, 28/09/2020 

Thỏa thuận quốc phòng mà chính phủ Hoa Kỳ ký với Maldives trong tháng này là sự thay đổi địa chính trị lớn trong khu vực chiến lược Ấn Độ Dương, nơi Ấn Độ từng giữ quyền thống trị. Theo Nikkei, việc thỏa thuận không bị phản đối bởi Ấn Độ được cho là bước ngoặt trong việc làm sâu sắc hơn quan hệ song phương Ấn Độ – Hoa Kỳ trước mối đe doạ từ Trung Quốc.

Không giống như một sáng kiến ​​tương tự cách đây 7 năm, khuôn khổ hợp tác mới giữa Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ và Maldives đã được thông qua mà không bị Ấn Độ phản đối.

Trước đó vào năm 2013, New Delhi đã ngăn chặn kế hoạch của Hoa Kỳ về một thỏa thuận hợp tác với Maldives. Đây là thỏa thuận nhằm cung cấp khuôn khổ cho các hoạt động quốc phòng hiện tại giữa Mỹ và Maldives mà không tạo ra “sự hiện diện quân sự mới”, Washington cho biết vào thời điểm đó.

Chính phủ của Tổng thống Maldives đương nhiệm Ibrahim Mohamed Solih đã thể hiện sự thay đổi so với người tiền nhiệm là cựu Tổng thống Mohamed Waheed. Sau khi ký thỏa thuận, Bộ Quốc phòng Maldives đã tweet: “[Nó] sẽ bổ sung giá trị to lớn cho quan hệ đối tác tuyệt vời Mỹ – Maldives được xác định bởi các nguyên tắc và lợi ích chung về hòa bình và an ninh của khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương trong bối cảnh các mối đe dọa gia tăng như cướp biển và khủng bố.”

Thông điệp này là sự gật đầu của Maldives, quốc gia nhỏ nhất Nam Á, đối với bối cảnh rộng lớn hơn của hiệp định “Chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương Tự do và Rộng mở” do Tổng thống Donald Trump triển khai. Khu vực Ấn Độ Dương là nơi Ấn Độ có những mối quan tâm chiến lược to lớn.

Ấn Độ cũng là một phần của Quad (Bộ Tứ Kim cương), một liên minh bao gồm Úc, Nhật Bản và Hoa Kỳ. Bốn nước đã tổ chức các cuộc đối thoại an ninh và tập trận quân sự trên khắp Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Theo Alaina Teplitz, đại sứ Hoa Kỳ tại Maldives và Sri Lanka, thỏa thuận này mở đường cho Maldives gia nhập các quốc gia khác với “trách nhiệm chung trong việc duy trì các quy tắc và giá trị đảm bảo một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở.”

Lực lượng Phòng vệ Quốc gia Maldives (MNDF) sẽ là lực lượng hưởng lợi trực tiếp từ sự thoả thuận với Washington. Với khoảng 20.000 quân, đây là một trong những đội quân nhỏ nhất của khu vực.

“Thỏa thuận này thúc đẩy các cuộc đối thoại cấp cao, xây dựng năng lực đối tác và tăng khả năng tương tác với các đối tác của chúng tôi trong Lực lượng Phòng vệ Quốc gia Maldives”, Đại sứ Teplitz nói với Nikkei Asian Review.

Các nhà phân tích cho rằng việc Ấn Độ thay đổi chiến thuật – cho phép Mỹ can dự vào quốc phòng ở Maldives – đánh dấu một bước ngoặt làm sâu sắc hơn quan hệ song phương giữa Ấn Độ và Mỹ, cũng như đánh dấu sự thay đổi trong “nhận thức của New Delhi về vai trò của Mỹ” ở khu vực Ấn Độ Dương.

Aparna Pande, Giám đốc Sáng kiến ​​về Tương lai của Ấn Độ và Nam Á tại Viện Hudson, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cho biết: “Mối quan hệ chiến lược sâu sắc giữa Ấn Độ và Hoa Kỳ được phản ánh ở vai trò trung tâm của Ấn Độ trong chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương.”

Sự hiện diện ngày càng mở rộng của Trung Quốc trên khu vực Ấn Độ Dương mà Ấn Độ coi là sân sau của họ đã khiến quan hệ Trung – Ấn thêm căng thẳng. Cựu Tổng thống Maldives Abdulla Yameen đã nghiêng hẳn về phía Trung Quốc trong 5 năm cầm quyền 2013 – 2018. Trong thời gian này, Bắc Kinh đã bơm hàng triệu đôla cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng tại Maldives, để lại khoản nợ ít nhất 1,4 tỷ đôla cho quốc đảo, theo ước tính chính thức. Trong khi đó, tổ chức Allies of Solih cho rằng các khoản nợ thực chất lên tới 3,5 tỷ đôla.

Những năm tháng dưới sự điều hành của chính quyền ông Yameen cũng được đánh dấu bằng sự cai trị độc tài và hàng loạt dự án cơ sở hạ tầng trị giá hàng tỷ đô la do Trung Quốc tài trợ như một phần của Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường hàng đầu của Bắc Kinh, làm xói mòn ảnh hưởng của Ấn Độ đối với hòn đảo chiến lược Nam Á .

“Trung Quốc thực sự mang đến một bối cảnh khác cho an ninh ở Ấn Độ Dương”, Nilanthi Samaranyake, giám đốc phân tích chiến lược và chính sách tại Trung tâm Phân tích Hải quân, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, nói với Nikkei. “Thực tế việc Ấn Độ hiện đang ủng hộ [thỏa thuận an ninh Hoa Kỳ-Maldives] là một sự thay đổi rõ rệt do nhận thức về mối đe dọa đối với Trung Quốc ngày càng gia tăng.”

Bà kỳ vọng khuôn khổ an ninh sẽ mở đường cho một cuộc đối thoại quốc phòng và an ninh song phương toàn diện hơn giữa Hoa Kỳ và Maldives: “Hoa Kỳ thường tìm cách thúc đẩy hợp tác quốc phòng với các đối tác không phải là đồng minh và họ đang xây dựng từng bước.”

Lê Xuân (theo Nikkei)